Mang theo nỗi nhớ
Đình Nam
Dễ
chừng cũng đã 30 năm rồi mà cái cảm giác vừa lạ lẫm nhưng cũng lại rất thân
quen khi lần đầu tiên đặt chân lên A Lưới vẫn không thể mờ phai trong tâm trí
tôi. Cảm động sao là hình ảnh những thầy cô giáo trẻ đang dạy học ở nhiều nơi
vùng rừng núi hoang sơ hay tin có đoàn sinh viên thực tập của chúng tôi đã băng
rừng lội suối về thị trấn chung vui để rồi mãi mãi còn lại trong tôi là những
đêm không ngủ quây quần bên đống lửa hồng, hát cho nhau nghe những khúc ca vang
vọng một thời. Và cũng thật ngỡ ngàng khi lần đầu tiên tôi bắt gặp những tên
đất như Hương Phong, Phú Vinh… gợi nhớ gốc gác của những chủ nhân là những
người đi lên đây từ đồng bằng và phía biển mấy mươi năm trước.
Thời điểm những năm cuối thập niên bảy mươi thế kỷ trước
thật khó quên khi mà vì mưu sinh và cũng vì sự hấp dẫn của những vùng đất bạt
ngàn phía tây đã có không ít gia đình bồng bế nhau lên non khai phá và sinh
sống để cho mấy mươi năm sau, chúng ta có được những A Lưới, Nam Đông dáng vóc
như hôm nay, thôn bản của bà con Cà tu, Tà ôi… sống chan hòa bên cạnh xóm làng
của đồng bào người Kinh. Ví như Nam
Đông có 11 xã và thị trấn thì có 5 xã có chủ nhân từ miền xuôi lên, được gọi
với cái tên chung là xã kinh tế mới. Còn với A Lưới là các xã Sơn Thủy, Hương
Phong, Phú Vinh.
Người Việt mình và đặc biệt là người Huế, người Thừa Thiên
đi xa vẫn hoài niệm và canh cánh một nỗi nhớ quê, nhớ nơi chôn nhau cắt rốn.
Lịch sử hơn 700 năm Thuận Hóa - Phú Xuân cũng đã chứng kiến bao đợt di dân khai
phá vùng đất mới. Có những chuyến đi thật xa, lên Tây Nguyên hay vào tận Nam bộ. Cũng có
những đợt di dân làm thay đổi nhận thức về cả một vùng đất như sau ngày giải
phóng. Sách sử ghi lại, do dân số phát triển, địa bàn sẵn có không thể dung nạp
được nữa, làm ăn trở nên khó khăn hơn, từ rất lâu rồi người ta bắt đầu di
chuyển tìm nơi ở mới, hình thành nên các làng hậu kỳ, cơ cấu vẫn theo tập quán
cũ. Vậy nhưng, như một cách để nhắc nhở con cháu chớ quên gốc gác cội nguồn,
bên cạnh việc đặt tên mới hẳn, người đời đã lấy lại tên nguyên quán thêm yếu tố
phân biệt. Chẳng hạn làng Dã Lê Thượng phân biệt với Dã Lê (gót), làng Thanh
Thủy Thượng rạch ròi với Thanh Thủy Chánh hay làng Ngô Xá và các làng mới có từ
Ngô Xá là Ngô Xá Đông, Ngô Xá Tây…
Cũng là cách nghĩ đó, nhưng có sự thay đổi ít nhiều là cách
đặt tên những xã mới ở A Lưới và Nam Đông hôm nay. Xã Hương Giang
thuộc huyện Nam
Đông là xã kinh tế mới của người dân các phường ở Huế. Bản thân tên gọi Hương
Giang gợi nhớ về dòng sông Hương, biểu tượng đầy tự hào của người dân Huế. Các
xã Hương Phú hay Hương Lộc cũng của huyện Nam Đông gắn liền với cư dân gốc gác
từ các huyện Hương Phú cũ (gồm cả huyện Phú Vang và thị xã Hương Thủy) và Phú
Lộc. Hay Hương Phong là xã kinh tế mới của cư dân Hương Trà. Nó cũng là tên gọi
của xã Hương Phong nằm ở phía dưới ngã ba Sình, vùng hạ lưu sông Hương, nơi còn
bảo lưu nhiều giống lúa xưa thơm ngon như hẻo rằn, chầm dâu… và có rú Chá nổi
tiếng đa dạng sinh học.
Cách nay không lâu, tôi vào Tây Nguyên, có dịp ghé thăm Phú
Xuân, một xã kinh tế mới của người dân Thừa Thiên Huế ở huyện Krông Năng thuộc
tỉnh Đắc Lắc. Những con người chưa hề biết mặt gặp nhau đã tay bắt mặt mừng, lạ
thay như anh em bà con thân thương lâu ngày gặp lại. Giữa đại ngàn núi cao, cái
xã Phú Xuân thật bé nhỏ nhưng đầy ấn tượng trong tôi, vẫn giữ cốt cách và nét
Huế không hề lẫn lộn. Tôi nhớ mãi tâm sự của một cán bộ lãnh đạo địa phương,
vào đây từ khi còn là cậu bé lên mười giờ cũng đã xấp xỉ tuổi nghỉ hưu, rằng
quê hương vẫn là nỗi nhớ khôn nguôi trong anh. Không còn cha mẹ hay người thân
ruột thịt nhưng anh vẫn còn ở “ngoài đó” những bà con cùng bạn bè, đặc biệt là
ký ức không thể nào phai của một thuở ấu thơ và những mộ phần tổ tiên. Và anh
đã bảo rằng, cái tên Phú Xuân mang theo nỗi nhớ quê hương, chính là sự nhắc nhở
để các thế hệ con cháu ở vùng quê mới hôm nay và sau này không quên nguồn cội…
(NHL
post từ Thừa Thiên Huế cuối tuần 4/4/2013)
Đọc bài viết của NĐN qua giới thiệu của NHL thấy rất lí thú. Ở quê nội của mình có các tên như thôn Vĩnh An, Trung An, Hải Ninh. Ở quê ngoại có các tên: Thạch An, An Phong, Phước Tích. Học theo cach NĐN, mình sẽ tìm hiểu từ đâu có cái tên này. Chúc NHL và NĐN vui và thường xuyên viết-post bài
Trả lờiXóaMình lại thấy hiện lên hình ảnh đôi bạn NHL-NĐN thuở mười tám đôi mươi.
Trả lờiXóaThêm nhớ cả đất cả người Thừa Thiên - Huế qua bài viết của "Nhà báo Ưu tú" NĐN. Lạc nhắc ĐN trực tiếp viết bài thì hay hơn nữa. (TA)
Trả lờiXóaMình là dân xứ Nẫu mà đi đâu, hễ gặp phải những tên đất và giọng nói Phú Xuân-Huế xưa, mình cũng xao xuyến lắm. Nhất là gặp phái đẹp thì ký ức xưa cứ hiện về và càng nhớ vùng đất Thừa Thiên-Huế một thời gắn bó.Cám ơn DN-HL nhé!
Trả lờiXóa